Emotionele Verwaarlozing: De Onzichtbare Veroorzaker van Jouw Sociale Angst

Wist jij al dat emotionele verwaarlozing de onzichtbare veroorzaker is van sociale angst? Vanaf het moment dat ik leerde over emotionele verwaarlozing heb ik het gevoel gehad dat er een verband is tussen emotionele verwaarlozing en sociale angst. Mijn gevoel zei dat mijn jeugdervaringen impact hebben gehad op mijn huidige worstelingen.

Ik onderzocht wat emotionele verwaarlozing inhield, ging er mee aan de slag in therapie en ontdekte wat de impact op sociale angst is. Steeds meer kreeg ik het gevoel dat emotionele verwaarlozing een enorme invloed heeft op sociale angst.

En toen stuitte ik op een artikel op GGZnieuws.nl uit 2017 dat me vertelde dat ook vanuit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat emotionele verwaarlozing een veroorzaker is van sociale angst. 

In dit artikel neem ik je mee in wat er in het onderzoek is ontdekt en wat de impact op sociale angst precies is. Ook geef ik mijn mening over de huidige hulp bij sociale angst en emotionele verwaarlozing van de GGZ en de aansluiting op de klachten van mensen met sociale angst. Dit lees je in het artikel:

1. Wat is emotionele verwaarlozing?
2. Waardoor ontstaat sociale angst?
3. De behandeling van sociale angst
4. Cognitieve gedragstherapie gaat niet diep genoeg
5. Hoe ik emotionele verwaarlozing verwerkte

Wat is emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing, zoals het woord al zegt, is het gebrek aan emotionele steun en zorg van jouw ouders of verzorgers. Het is het ontbreken van aandacht voor jouw emotionele behoeften als kind.

Als je een kind bent weet je niet hoe je om kunt gaan met emoties, voornamelijk de negatieve emoties. Boosheid, verdriet, schaamte en schuld leer je ervaren én verwerken met behulp van je ouders.

Zij zijn er voor je om je troosten. Om jou aandacht te geven, genegenheid, bevestiging en andere emotionele steun. Als jouw ouders dit niet kunnen en jouw emoties afwijzen of afkeuren, dan is er geen aandacht voor jouw gevoel. En dat kan een kind ontzettend angstig maken.

Emotionele verwaarlozing: geen reden voor een slechte jeugd

Emotioneel verwaarloosd zijn in je jeugd wil niet zeggen dat je een zware jeugd hebt gehad of dat je hele jeugd niks positiefs heeft gebracht. Dat is namelijk niet waar.

Pas sinds de laatste jaren weten we hoe belangrijk emotionele steun is. Vroeger werd daar anders mee omgegaan. Net als in sommige andere culturen.

Daarmee wordt een kind niet meteen mishandeld, maar er ontbreken wel essentiële onderdelen in de opvoeding. En dat gebrek noemen we emotionele verwaarlozing.

Aan de hand van verschillende signalen van emotionele verwaarlozing, zoals een gebrek aan troost en emotionele steun, genegenheid en ouders met hun eigen (psychische) problemen kun je eenvoudig testen of jij ook emotioneel verwaarloosd bent in je jeugd.

Hoe ontstaat emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing ontstaat als jouw ouders er niet voor je kunnen zijn om jou emotioneel te ondersteunen. Een aantal oorzaken van emotionele verwaarlozing zijn onverschillige ouders, stress in het gezin of ouders met psychische problemen.

Je ouders zijn verantwoordelijk voor jouw emotionele opvoeding. Als ze daar om wat voor reden dan ook niet aan kunnen voldoen, omdat ze dat niet willen of omdat ze dat niet kunnen, ontstaat emotionele verwaarlozing.

Het onderzoek: samenhang tussen emotionele verwaarlozing en sociale angst

De invloed van emotionele verwaarlozing op de sociale angst stoornis is onderzocht door psychologen en psychiaters van de Universiteit Leiden, het LUMC, de VU en het VUMC in een onderzoek naar de samenhang van negatieve jeugdervaringen en ingrijpende levensgebeurtenissen met angst en depressie in het volwassen leven.

Voor dit onderzoek werden gegevens van de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) gebruikt, waarbij 2288 personen met affectieve stoornissen zijn onderzocht. De onderzoekers publiceerden hierover in de Journal of Affective Disorders.

In het onderzoek is vastgesteld dat verschillende vormen van trauma in de kindertijd een specifiek verband hebben met latere psychische aandoeningen, zoals depressies en angststoornissen.

Het onderzoek benadrukt dat emotionele verwaarlozing een belangrijke factor is in het vergroten van de kwetsbaarheid voor depressie en angst.

Er is een grotere samenhang van kindertijd trauma’s met depressie en angststoornissen dan met negatieve ervaringen later in het leven. 

De resultaten van het onderzoek werden niet beïnvloed door de huidige stemming van de deelnemende personen, maar lagen allemaal in jeugdtrauma.

Waardoor ontstaat sociale angst?

Er zijn drie redenen waardoor sociale angst ontstaat: erfelijkheid en DNA, omgeving en overtuigingen en traumatische gebeurtenissen.

Vaak wordt gedacht dat vooral traumatische gebeurtenissen, zoals mishandeling en (seksueel) misbruik de hoofdoorzaken zijn van psychische aandoeningen zoals sociale angst.

Uit recent onderzoek blijkt dat emotionele verwaarlozing, het gebrek aan aandacht, steun en empathie in de jeugd en onvoldoende emotionele zorg in de jeugd net zo cruciaal kan zijn.

En dat sluit helemaal aan bij mijn vermoedens. Ik heb namelijk geen expliciet misbruik meegemaakt.

Wel herinner ik me de eenzaamheid en het gevoel van teveel zijn uit mijn jeugd. Ik voelde al op hele jonge leeftijd de effecten van dit emotioneel tekort.

Hoe meer onderzoek ik deed naar sociale angst en naar mezelf, hoe meer ik tot de conclusie ben gekomen dat mijn jeugdervaringen ongetwijfeld bijgedragen hebben aan mijn constante gevoel van ongemak en angst in sociale situaties.

Niet alleen jouw eigen geschiedenis is van belang bij sociale angst, maar ook de geschiedenis van jouw ouders, grootouders en overgrootouders. Want erfelijkheid en DNA spelen een rol bij jouw sociale angstklachten. In het artikel: is sociale angst erfelijk of aangeleerd? deel ik mijn visie.

De behandeling van sociale angst

Naast het begrijpen van de oorzaken van sociale angst, vind ik het ook belangrijk om te praten over de behandeling van sociale angst. Cognitieve gedragstherapie is de nummer één therapie die wordt gebruikt om sociale angst aan te pakken.

En dat werkt best wel goed, maar het doet net niet genoeg. En daar is een goede reden voor: cognitieve gedragstherapie richt zich bewust niet op het verleden.

Cognitieve gedragstherapie richt zich voornamelijk op het heden en de toekomst, waarbij de focus ligt op het veranderen van negatieve denkpatronen en gedragingen die je angst in stand houden. Het is een praktische benadering die vaak effectief is bij het verminderen van symptomen op de korte termijn.

Naast cognitieve gedragstherapie wordt er bij sociale angst ook gebruik gemaakt van EMDR therapie, wat speciaal gericht is op traumaverwerking. In het artikel EMDR therapie. Wat is het en hoe werkt het? Vertel ik je er alles over!

Cognitieve gedragstherapie gaat niet diep genoeg

Zelf heb ik ervaren dat cognitieve gedragstherapie voor mij niet diep genoeg ging. Ja, ik leerde meer over mijn negatieve gedachten en ik leerde waarom deze verkeerd waren. Maar de oorzaak van die gedachten lagen veel dieper dan de therapie ooit kon reiken: in mijn vroege jeugd. En het verleden, met de sporen van affectieve verwaarlozing en andere jeugdtrauma’s werden niet behandeld.

Dit roept bij mij serieuze vragen op over de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie op de lange termijn. Kun je verwachten dat het veranderen van je gedachten en gedrag voldoende is om de diepgewortelde angsten die uit je jeugd komen te overwinnen?

Het antwoord is complex en persoonlijk. Voor sommige mensen kan cognitieve gedragstherapie een levens veranderende behandeling zijn, waardoor ze zich zelfverzekerder en veerkrachtiger voelen in sociale situaties. Voor anderen, zoals ik, voelt het als een tijdelijke oplossing voor een dieperliggend probleem.

Hoe ik emotionele verwaarlozing verwerkte

Emotionele verwaarlozing heeft een grote rol gespeeld in mijn jeugd. Niet dat ik een slechte jeugd heb gehad, integendeel.

Ik heb hele lieve ouders, waar ik nog steeds goed mee in contact ben. Maar ze waren jong toen ze mij kregen en hadden hun eigen rugzak vol met kindertijd trauma’s en problemen.

Met de steun van mijn ouders vond ik hulp buiten de GGZ en startte ik met lichaamsgerichte therapie. Een therapie die zich veel meer richt op wat ik voel in plaats van wat ik denk.

En dat hielp me om enorme stappen te zetten in het verwerken van pijnlijke, negatieve gevoelens. Zowel richting mijn omgeving als richting mezelf.

Ik ontdekte in mijn herstelproces dat de GGZ lang niet meer toereikend genoeg is om sociale angst te overwinnen. Ik schreef het artikel: Dit is wat de GGZ jou niet vertelt over sociale angst met mijn bevindingen.

Zelfzorg bij emotionele verwaarlozing

Naast een professionele behandeling is zelfzorg bij emotionele verwaarlozing ook ontzettend belangrijk.

Door echt aandacht te schenken aan jouw innerlijke kind en jezelf te bieden wat jij gemist hebt in je jeugd zul je merken dat je sterker in het leven komt te staan en meer zelfvertrouwen krijgt.

Ik focus me geregeld op mijn innerlijke kind. Want zodra je negatieve emoties voelt, zoals boosheid, verdriet, schuld en schaamte, die je niet goed kan verwerken schiet je terug in jouw innerlijke kind. 

Je hebt als kind die emoties niet verwerkt, dus komt dat kind in je volwassen leven steeds weer terug.

Door mijn innerlijke kind te gaan troosten gaf ik mijn verleden stapje voor stapje meer een plekje en accepteerde ik het. Het verleden is gebeurt, ik kan het niet meer veranderen. Ik kan alleen mijn heden en toekomst veranderen. En dan komt cognitieve gedragstherapie toch nog positief terug.

Een meer holistische benadering van sociale angst

Ik pleit voor een meer holistische benadering van sociale angstbehandeling. Daarmee bedoel ik dat er meer gekeken wordt naar alle aspecten rondom de klachten. Als er niet alleen meer gefocust wordt op het heden, maar er ook ruimte komt voor het verkennen en begrijpen van je jeugdervaringen, zal je dieper bij jouw pijn komen en het beter verwerken. Pas als je het verleden kent kun je genezen, van binnen en van buiten.

Als iemand die jarenlang heeft geworsteld met sociale angst en nog steeds tegen de belemmeringen van sociale angst aanloopt, weet ik dat er geen eenvoudige oplossingen zijn om sociale angst te overwinnen. Maar door je ervaringen te delen, je te verdiepen in sociale angst en de oorzaak en de behandelingen verbeteren, kunnen er stappen gezet worden naar een leven dat niet langer wordt beheerst door angst.

Welke impact van emotionele verwaarlozing uit je jeugd herken jij in je volwassen leven?

Liefs,

Linda