Dit is wat de GGZ jou niet vertelt over sociale angst

Er is veel wat de GGZ jou niet vertelt over sociale angst. Of ze dat bewust doen weet ik niet, maar ik denk het niet. Het zit namelijk zo. Mentale klachten worden pas sinds 50 jaar onderzocht. Dat klinkt misschien lang, maar dit soort onderzoeken kosten tijd.

In de loop van die jaren is de DSM ontstaan. De encyclopedie voor hulpverleners om een diagnose te kunnen stellen. Je kunt stellen dat alles in hokjes is gestopt. Die hokjes zijn nodig geweest om de juiste methodieken te creëren die helpen bij de verschillende diagnoses.

Maar naast die hokjes heb ik ontdekt dat er ook heel veel overlap is. Dat verschillende diagnoses op elkaar kunnen lijken en met dezelfde behandeling verholpen kunnen worden. Zelf denk ik dat we in de komende jaren meer zullen gaan zien over die overlap tussen verschillende diagnoses. Er wordt nu al gesproken van dubbeldiagnoses, dat is als je twee (of meerdere) diagnoses hebt die bij jouw problemen passen.

Je leest het al. Mentale gezondheid is best ingewikkeld. Helemaal als je geen ervaringsdeskundige bent, maar enkel een toeschouwer. En dat is een beetje het probleem bij sociale angst. Mensen met sociale angst pleasen anderen graag. Het lijkt dus alsof sociale angst eenvoudig te verhelpen is, maar de kans is groter dat iemand met sociale angst aansluit bij de positieve woorden van de therapeut, in plaats van dat diegene aangeeft dat ze meer nodig hebben.

En zo wordt sociale angst eigenlijk enkel en alleen behandeld met cognitieve gedragstherapie. Ook worden er medicijnen voorgeschreven, maar die zijn eigenlijk niet echt aansluitend bij sociale angst. Ze zouden kunnen helpen. Een heel stevig en solide plan om sociale angst te verhelpen heeft de GGZ dus niet. En ze zien de ernst ervan ook niet in, omdat de doelgroep niet zo assertief is om het te benoemen.

In de afgelopen jaren heb ik vijf dingen die essentiele informatie zijn voor iemand met sociale angst, maar wat de GGZ jou niet vertelt verzameld die ik met je wil delen. Deze belangrijke informatie over sociale angst en het herstelproces helpen jou om beter te ontdekken waar je triggers zitten en waar je het beste mee aan de slag kan gaan.

Dit is wat de GGZ jou niet vertelt over sociale angst:

1. Wat precies de symptomen van sociale angst zijn
2. Hoe belangrijk het verleden is
3. Welke rol je familie speelt
4. Wat jij aan zelfhulp kunt doen
5. Welke rol voeding speelt en wat je het beste wel en niet kan eten

Wat de GGZ jou niet vertelt over wat precies de symptomen van sociale angst zijn

De symptomen van sociale angst heb ik zelf opgezocht. Het is een van de dingen wat de GGZ me niet vertelt heeft. Toen ik mijn diagnose sociale angst kreeg was ik best wel verbaast. Ik heb maatschappelijk werk gestudeerd en wist best wat af van mentale gezondheid en mentale klachten. Toch had ik nog nooit van sociale angst gehoord.

Veel uitleg over sociale angst kreeg ik niet. Wat ik wel te horen kreeg is dat sociale angst heel eenvoudig op te lossen is en dat ik zo weer beter zou zijn. Naïef als ik was viel ik daar natuurlijk meteen voor. Ik wilde graag weer beter worden, zo snel mogelijk!

Maar de symptomen van sociale angst zijn veel complexer dan me bij de GGZ duidelijk werd gemaakt. Gedurende mijn sessies merkte ik dat ik wel wat vooruitgang boekte, maar ik merkte ook dat zodra ik weer met beide benen in de praktijk stond, ik vaak niet wist wat ik moest doen.

De GGZ behandeld sociale angst met cognitieve gedragstherapie. Een therapie die zich vooral richt op je verkeerde gedachtes en je helpt om deze om te buigen. Dat is natuurlijk heel mooi, maar negatieve gedachtes en belemmerende overtuigingen zijn slechts een onderdeel van de symptomen van sociale angst.

Ook interessant om te lezen: heb ik een sociale angststoornis? De complete hulpgids

Drie soorten symptomen

De symptomen van sociale angst zijn onder te verdelen in drie soorten. Ja, sociale angst is een psychische aandoening. Je zou dus denken dat de symptomen alleen, of voornamelijk, in je hoofd voorkomen. Maar niks is minder waar!

Je brein is het epicentrum van jouw lichaam. Op deze plek wordt alles aangestuurd. Dat betekent dus dat wat er in je brein gebeurt op verschillende plekken zichtbaar wordt. We spreken over cognitieve-, gedrags- en lichamelijke symptomen.

Lees hier meer over de drie cognitieve symptomen

Door meer te leren over de drie soorten symptomen van sociale angst, kun je onderscheid maken wat er bij jou gebeurt. Wat gebeurt er nu precies in je hoofd? En wat voor effect heeft dit op je gedrag? En op je lichaam?

Stel dat je een presentatie moet geven voor de klas, of voor je collega’s, en dit maakt je bang en gespannen, dan kan een cognitieve reactie zijn dat je een black-out hebt. Je weet niet meer wat je wilde zeggen en het lijkt alsof je brein je in de steek laat.

In je gedrag is dit ook te merken. Je probeert te verbloemen dat je niet meer weet waar je het over had, beschermt jezelf door bijvoorbeeld grapjes te maken. Terwijl je ondertussen de spanning zijn werk voelt doen in je lichaam.

Je begint te zweten, krijgt misschien rode vlekken in je nek, voelt een brok in je keel en begint te stotteren. Zo kun je op de verschillende gebieden zien wat voor reactie jij hebt op sociale angst.

Hoe belangrijk het verleden is

Sociale angst is als een klein zaadje die geplant wordt in je jeugd. De periode van je geboorte tot je achtste, specifieker van je 4^e tot je 8^e, is cruciaal voor het ontstaan van jouw belemmerende overtuigingen. Hier worden de eerste zaadjes geplant die jou in je latere leven kunnen gaan belemmeren.

Sociale angst wordt binnen de GGZ behandeld met cognitieve gedragstherapie. Deze therapie zoomt in op jouw negatieve gedachtes en belemmeringen in het hier-en-nu. En dat hier-en-nu is erg belangrijk. Maar er is meer over cognitieve gedragstherapie te vertellen wat de GGZ jou niet vertelt. Dat wil niet zeggen dat er niks over te vinden is.

Volgens de theorie van cognitieve gedragstherapie is het niet nodig om in te zoomen op het verleden. Je kunt je gedrag en gedachtes in het hier-en-nu aanpassen en hoeft niet terug te gaan. En daar gaat het mis.

Vaak reageer je primitief op een situatie vanuit angst, door te vluchten, bevriezen of te vechten. Deze reactie komt vanuit je kindertijd. Op het moment dat jij je angstig voelt, schiet je terug in je kindrol. Situaties triggeren je, zoals je in je jeugd geleerd hebt. Het benoemd het punt waarop je belemmerende overtuigingen zijn ontstaan.

Als je niet leert begrijpen wat er in jouw jeugd effect heeft gehad op wie je nu bent, kun je de oorzaak niet bij de wortel aanpakken. Je blijft dan aan de oppervlakte werken aan herstel, terwijl er veel dieper veel meer aan de hand is, waar je niks mee doet.

De kans dat problemen op deze manier steeds weer terug komen is groot. Dat heb ik ook ervaren. Daarom was voor mij cognitieve gedragstherapie binnen een grote GGZ instelling niet toereikend genoeg. Nu ik therapie volg buiten de reguliere GGZ en ik zelf aanvullend betaal richten we ons hier wel op.

We maken steeds de koppeling tussen mijn jeugd en het trauma wat ik heb opgelopen en hoe dit zich uit in de praktijk. En daardoor leer ik op beide vlakken milder voor mezelf te zijn en een positieve mindset te creëren.

Wat de GGZ jou niet vertelt over welke rol je familie speelt

Net als je geschiedenis, speelt je familie ook een rol in jouw sociale angst. Er is geen rechtlijnig antwoord op de vraag of sociale angst erfelijk is of aangeleerd. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat er geen gen voor sociale angst is. Wetenschappelijk gezien is er dus geen sprake van erfelijkheid. Je deelt niet dezelfde sociale angst stofjes als bijvoorbeeld je ouders.

Toch speelt je familie een grote rol. Jouw DNA bestaat uit stukjes DNA van vier generaties. Je krijgt wat mee van je ouders, je grootouders en je overgrootouders. Misschien zit hier geen sociale angst gen bij in, maar de kans is groot dat je klachten van jezelf ook herkend bij je familie.

In mijn eigen familie zie ik dingen van mezelf terug. In ons gezin, maar ook daarbuiten. Ze zijn misschien niet uitgevallen zoals ik, maar ik zie bij veel familieleden wel dezelfde klachten – in een lichtere vorm – terug.

Familie heeft zijn eigen cultuur. Hoe je met elkaar omgaat is per familie verschillend. Je krijgt DNA van je ouders mee, maar ook hun normen en waarden, regels en overtuigingen. Sociale angst kan ook voor een heel groot deel aangeleerd gedrag zijn. Bepaalde denkwijzen die je hebt meegekregen van je ouders, of misschien wel van je grootouders.

Je kunt heel veel leren van de familieleden om je heen. Hoe ze met elkaar omgaan, hoe ze met jou omgaan. Ook zul je ontdekken dat als je met je eigen mentale gezondheid aan de slag gaat en gaat groeien, er sommige dingen gaan wringen. Bepaalde opmerkingen of gedragingen passen niet meer bij je. Dan ga je zien hoe je sociale angst soms jaren in stand is gebleven.

Wat jij aan zelfhulp kunt doen

Er is ontzettend veel wat je aan zelfhulp kunt doen om met sociale angst te leren omgaan. Die handvatten heb ik ontzettend gemist binnen de GGZ. Waarom de GGZ dit niet aan jou vertelt weet ik niet.

Ik kreeg wel wat opdrachtjes, maar toen ik aan het eind van de 14 sessies (want dat is wat er staat voor het ‘oplossen’ van sociale angst) was en aangaf dat ik het gevoel had dat ik pas op 85% herstel zat, kreeg ik te horen dat ik dan wel een mindfulness cursus kon gaan volgen.

Mindfulness is heel belangrijk bij sociale angst, maar er is echt meer dan dat. Veel meer! Sociale angst overwinnen betekent het aanleren van een nieuwe levensstijl. Je past je op allerlei vlakken in je leven aan, op het gebied van vrienden, werk, passies en hobby’s. Zelf heb ik ervaren dat ik mezelf pas echt ben gaan leren kennen toen ik mijn diagnose kreeg. En elke dag leer ik weer bij.

Jezelf helpen kan door dagboek te schrijven, maar ook door een goede zelfzorgbasis te hebben, op de juiste manier voor je lichaam zorgt, door goed te slapen en te bewegen. Ook helpt het om in contact te komen met gelijkgestemden die last hebben van sociale angst, zodat je je minder alleen voelt. Alle artikelen op de site van raarsociaal.nl dragen bij aan het overwinnen van jouw sociale angst. En dat kan echt op allerlei uiteenlopende manieren. Niet slechts een lesje mindfulness.

Welke rol voeding speelt bij sociale angst

Dat voeding een grote rol speelt bij sociale angst ontdekte ik via internet. Omdat er in andere landen geen gebruik wordt gemaakt van een verzorgingsstaat, zijn er veel meer mensen die zich bezighouden met mentale gezondheid. Vooral veel ervaringsdeskundigen.

Wat je eet en wat je niet eet is van grote invloed op hoe je je voelt. Zo is het bijvoorbeeld niet zo goed voor je om veel koffie te drinken, of fastfood te eten. 

Wel doe je er goed aan om magnesium tot je te nemen en antioxidanten.

Je kunt er voor kiezen om vitamines te slikken die jou die extra stofjes geven die je nodig hebt, maar je kunt het ook uit voeding halen. 

Ga voor jezelf op onderzoek uit welke producten goed voor je zijn en welke producten niet, zodat je ook je voedingspatroon aan kunt passen op jouw angstklachten.

Tot slot

Over sociale angst valt nog ontzettend veel te leren. Het is een vrij nieuwe diagnose waar veel meer bekendheid over mag komen. 

Daarom ben ik ook gestart met RAARsociaal, om meer openheid en eerlijkheid te geven over sociale angst.

Hoe meer je zelf weet over sociale angst, hoe beter je voor jezelf kunt zorgen. 

Je weet op deze manier beter wat voor behandelingen of oefeningen zouden kunnen werken en kunt duidelijker op zoek gaan naar wat jij specifiek nodig hebt.

Wat heeft de GGZ jou niet vertelt over sociale angst en had je graag willen weten?

Liefs,

Linda