Dit zijn beschermingsmechanismen (met 7 voorbeelden)

Als je niet weet dat je sociale angst hebt, bescherm je jezelf door verschillende trucjes die je hebt aangeleerd. Deze trucjes noemen we ook wel beschermingsmechanismen. Voordat ik wist dat ik sociale angst had, liep ik al heel wat jaren rond met deze klachten. 

Nu ik meer heb geleerd over mezelf en sociale angst weet ik dat ik mezelf op allerlei manieren heb willen beschermen in de afgelopen jaren. In sociale situaties had ik bijvoorbeeld vaak iets om handen, zodat ik wat afleiding had, of iets waar ik aan vast kon houden.

Beschermingsmechanismen zijn er in allerlei verschillende soorten en maten. Bij mij, maar ik denk bij heel veel anderen ook, speelt de mobiele telefoon hier een grote rol in. Door je telefoon bij je te hebben, kun je namelijk altijd doen alsof je druk bezig bent. Beschermingsmechanismen zijn je tussenstap, zonder zou je situaties waarschijnlijk helemaal vermijden.

De volgende punten bespreek ik in dit artikel:

1. Een veilig gevoel
2. 'Jij hebt ook altijd je telefoon in je hand!'
3. De invloed van beschermingsmechanismen
4. Ga aan de slag met beschermingsmechanismen
5. Een aantal beschermingsmechanismen waar ik tegenaan gelopen ben

Een veilig gevoel

Beschermingsmechanismen geven je het idee van een veilig gevoel in sociale situaties. Op dat moment kan het ook echt zo voelen, maar op de lange termijn zorgt het er voor dat de angst eigenlijk alleen maar blijft.

Het helpt niet om de angst te verminderen, vaak werkt het zelfs averechts. Het zijn als kleine vermijdingen binnen de sociale situaties.

Denk bijvoorbeeld aan alcohol drinken. Omdat je gespannen bent voor een feestje, omdat je bang bent om jezelf voor schut te zetten, drink je een drankje om die spanning er af te halen. Hoe hoger de spanning, hoe groter de kans dat je meer gaat drinken dan je eigenlijk wilde. Een leeg glas en iemand die je een drankje aanbiedt? Jij durft geen nee te zeggen.

Door de spanning kan het zo ver gaan dat je juist in deze situatie dronken wordt en jezelf voor schut kan zetten. Als je de volgende ochtend wakker wordt met een kater is je sociale angst alleen maar erger geworden, omdat er gebeurt is waar je zo bang voor was.

Beschermingsmechanismen beschermen je op het moment dat je je emoties even niet kunt hanteren. Vanuit je overlevingsinstinct richt je je op jouw behoefte aan veiligheid. Bij een sociale angst stoornis betekent dit dat je beschermingsmechanismen vaak zichtbaar worden in sociale situaties. Als je die telefoon niet in je hand hebt, dan is de situatie eigenlijk veel te spannend. Dus vermijd je oogcontact, of directe confrontatie. Ergens geeft je lichaam een seintje dat de situatie voor jou niet 100% veilig is.

"Jij hebt ook altijd je telefoon in je hand!"

Mijn telefoon is mijn grootste beschermingsmechanisme geweest. Ik had hem altijd bij me en reageerde altijd snel op iedereen. Mensen laten wachten kon ik niet.

Andere mensen hadden er wel eens last van dat ik zo veel op mijn telefoon zat en ik heb geregeld opmerkingen gekregen dat ik altijd op mijn telefoon zat. Ik kon er alleen ook niet mee stoppen.

Ik wilde helemaal niet steeds op mijn telefoon zitten, maar het ging als vanzelf. Nu ik weet dat ik sociale angst heb, begrijp ik beter waarom dat steeds gebeurde.

Ik kon niet bij mijn angst, want voordat dat gebeurde had ik mezelf alweer beschermd met een beschermingsmechanisme.

Ergens voelde ik me niet veilig en had ik niet het gevoel dat mijn omgeving genoeg steun gaf om die veiligheid te garanderen.

Ik schreef over dingen die gebeuren met je smartphone als je last hebt van sociale angst in 'Sociale angst is... smartphone editie!'

De invloed van beschermingsmechanismen

Beschermingsmechanismen lijken dus te beschermen, maar doen dit juist niet. Ze houden de angst juist in stand, omdat je het wegstopt en niet erkend. Ik dacht niet na over angst, daar was ik me helemaal niet van bewust. Dus ergens bleef de angst steeds hangen op hetzelfde niveau. Het werd met de jaren zelfs steeds een beetje erger.

Als je je bedenkt dat sociale angst voornamelijk de angst voor afwijzing of een negatief oordeel van anderen is, zijn beschermingsmechanismen alles behalve helpend. Drinken, veel op je telefoon zitten of geen oogcontact maken zijn voor jezelf een manier om je te beschermen, maar komen op anderen heel anders over.

Ik heb vaak zat gehoord dat mensen dachten dat ik een bitch was. In mijn onzekere gedrag kwam ik dus juist over als iemand die ik helemaal niet wilde zijn en ook helemaal niet was. Die beschermingsmechanismen werkten dus eigenlijk alleen maar averechts.

Toch is het moeilijk om met deze beschermingsmechanismen op te houden. Je kunt je haast niet voorstellen hoe je bepaalde sociale situaties zou overleven zonder. Je wordt afhankelijk van die gedragingen, kunt er eigenlijk niet meer mee stoppen.

Beschermingsmechanismen komen voort uit je belemmerende overtuigingen. Dat zijn negatieve gedachtes over jezelf en je omgeving die jou sturing geven, maar helaas de verkeerde kant op. Ook speelt je lage zelfbeeld een grote rol. Lees er meer over door op de woorden te klikken.

Beschermingsmechanismen hielden mij lang staande mij mensen waar ik me helemaal niet zo oké bij voelde. Lees welke beschermingsmechanismen mij hielpen in het artikel 'Deze 5 beschermingsmechanismen hielden mij staande in een grote vriendengroep.'

Ga aan de slag met je beschermingsmechanismen

Het is daarom heel belangrijk om aan de slag te gaan met die beschermingsmechanismen. Er zit namelijk een dieper liggende reden achter. Het heeft alles te maken met je eigen onzekerheid en de angst voor dat oordeel. Als je dat aan gaat pakken en je leert steeds zelfverzekerder te zijn, dan zul je merken dat je de beschermingsmechanismen steeds minder nodig hebt.

Sinds ik ziek geworden ben is mijn beschermingsmechanisme van de telefoon op losse schroeven komen te staan. Ik was op sommige momenten zo moe dat de lettertjes dansten op mijn scherm. Ik kon niet meer nadenken en niet meer altijd direct op mensen reageren. Het werd dus een stuk stiller vanaf mijn kant.

Ook werd ik me er bewust van hoe verslaafd ik eigenlijk was geweest aan mijn telefoon. Hoe ik niet zonder kon, omdat ik me dan minder veilig voelde. Dat inzicht hielp om er van een afstandje naar te kijken.

Ook ben ik gaan oefenen. Moest ik nog even wachten voor mijn afspraak? Dan liet ik mijn telefoon in de tas. Ik focuste me op mijn omgeving, niet op mijn telefoon.

Dat was in het begin best wel ongemakkelijk, maar naarmate de maanden voorbij gingen voelde ik me steeds meer loskomen van die telefoon.

Het begon me zelfs op te vallen hoe veel andere mensen eigenlijk op hun telefoon zitten. En heel eerlijk, dat irriteerde me soms zelfs.

Beschermingsmechanismen lijken te helpen, maar eigenlijk houden ze je alleen maar tegen. Lees over de nadelen van beschermingsmechanismen in: 'De waarheid over beschermingsmechanismen: 4 grote nadelen.'

Een aantal beschermingsmechanismen waar ik tegenaan gelopen ben:

Niet alleen de telefoon was voor mij een duidelijk beschermingsmechanisme. In de loop van de tijd ben ik er achter gekomen dat ik deze dingen heb gedaan vanuit angst om mezelf te beschermen:

• Altijd oordopjes in met muziek op. Al vanaf dat er MP3 spelers te koop waren, later op mijn telefoon, maar bijna altijd en overal waar ik alleen was had ik ze in;
• Wegkijken als ik aan het vertellen ben, omdat ik het niet aankon om iemand recht in de ogen te kijken (dit vind ik nog steeds wel eens moeilijk);
• Een vraag met nee beantwoorden, maar in diezelfde zin het alweer ombuigen en bagatelliseren zodat het uiteindelijk wel ja wordt;
• Alcohol drinken om me meer zelfvertrouwen te geven in sociale situaties;
• Plannen afzeggen met een smoes, omdat ik bang was dat de waarheid mensen boos zou maken;
• Obsessief voorbereiden op een sociale situatie, sociale gesprekken in mijn hoofd over en over afspelen om me in te dekken;
• De menukaart van een restaurant van tevoren helemaal bekijken en doornemen, zodat ik weet wat ik kan verwachten.

Sommige beschermingsmechanismen heb ik nog steeds. Zo heb ik heel bewust een koptelefoon aangeschaft, zodat ik rustig boodschappen kon doen. Wel ben ik me er steeds bewuster van geworden wat ik doe en waarom ik dit doe. Nu lieg ik niet meer als ik een afspraak afzeg, maar ben ik eerlijk.

Ik geef aan dat ik het niet trek, of dat ik er geen zin in heb. Sowieso doe ik weinig meer tegen mijn zin in, wat ik eerder veel meer deed. Dat heeft enorm geholpen bij mijn beschermingsmechanismen.

Heb jij ook bepaalde dingen die je doet in sociale situaties? Dan kan het maar zo zijn dat dit beschermingsmechanismen zijn! Waar herken jij je in?

Liefs,

Linda