Verhoogd zelfbewustzijn: hoe ga je er mee om? (5 praktische tips!)

Verhoogd zelfbewustzijn is een van de cognitieve symptomen van sociale angst. Zelf zie ik het als een van de meest ingewikkelde symptomen van sociale angst. Maar wat is verhoogd zelfbewustzijn eigenlijk? Dat ga ik je in dit artikel uitleggen.

Een van de meest hardnekkige overtuigingen van iemand met sociale angst is het gevoel hebben dat iedereen op je let. Niet alleen die ene persoon. Echt iedereen.

Ik ben me hier heel bewust van geworden toen ik uitviel. Door mijn sociale angst was ik bezig met alles en iedereen om me heen in context met mezelf. Als ik door de stad liep had ik het gevoel dat iedereen naar me keek. Als ik achter iemand liep en diegene draaide zich om, dan dacht ik dat dit aan mij lag.

Een voorbeeld van een gedachtestroom op dat moment:

Loop ik misschien te hard? Of te dicht achter hem? Zou hij zich achtervolgt voelen? Misschien adem ik wel te hard. Dat hoor ik natuurlijk zelf niet, want ik heb mijn koptelefoon op. Misschien moet ik mijn koptelefoon afdoen en luisteren of ik iets raars doe.” 

Je kunt je voorstellen dat het ontzettend vermoeiend is om een rondje door de stad te lopen met verhoogd zelfbewustzijn. Helemaal op een drukke zaterdag. Nadenken over iedereen die dicht bij je in de buurt komt en je afvragen of ze een oordeel over je hebben is een aanslag op je brein.

De gedachtes die ik had zoals ik zojuist beschreef nam ik ontzettend serieus. Het kwam niet in me op dat het niet realistisch was. Tot ik las over verhoogd zelfbewustzijn. Dit herkende ik! Dit voelde ik zo duidelijk.

In dit artikel bespreek ik het volgende met je:

• Wat is verhoogd zelfbewustzijn?
• Waarom is verhoogd zelfbewustzijn niet realistisch
• Hoe kun je omgaan met verhoogd zelfbewustzijn?
• Verhoogd zelfbewustzijn - 5 praktische tips
• Gaat verhoogd zelfbewustzijn over?

Wat is verhoogd zelfbewustzijn?

Je zelfbewustzijn is de beleving van je eigen identiteit. Wie je bent, wat je doet, denkt, voelt of hebt meegemaakt. Iemand met een sociale angst stoornis heeft vaak last van een verhoogd zelfbewustzijn. Dat betekent dat je aandacht op je eigen functioneren is uitvergroot. Je bent te zelfbewust. Met een vrij negatief zelfbeeld en het onderschatten van je eigen kunnen is dit ontzettend vervelend.

Ik neem je mee terug naar de gedachtes die ik eerder beschreef. Ik wist dat ik sociale angst had, maar ik wist nog niet helemaal wat dit inhield en wat voor invloed het op me had.

Op dat moment voelde ik me vooral heel slecht en leeg. Slecht over mezelf, teleurgesteld, hopeloos en machteloos. Mijn sociale angst werd alleen maar gevoed door deze gevoelens. Ik had best wel een hulpgids willen hebben die me uit had gelegd wat verhoogd zelfbewustzijn is en hoe ik er vanaf zou komen.

Ik had het gevoel dat iedereen naar me keek en me veroordeelde. Ik dacht dat het zichtbaar was dat ik in de ziektewet zat. Ik voelde me schuldig als ik op plekken was waarvan ik vond dat ik er niet hoorde, omdat ik in de ziektewet zat.

Je verhoogde zelfbewustzijn is alsof je jezelf straft door de ogen van anderen. Het zijn alleen niet de oordelen van anderen, het zijn je eigen oordelen..

Waarom is verhoogd zelfbewustzijn niet realistisch?

Uit onderzoek is gebleken dat mensen in contact met elkaar ongeveer 80% met zichzelf bezig zijn. De andere 20% besteden ze aan de focus op hun gesprekspartner en de omgeving. Dat is best wel weinig.

De kans dat iemand dus echt bewust meekrijgt dat je stem overslaat, of dat je blouse net een beetje raar zat is dus best wel klein. Het hielp mij enorm om te relativeren. Maar dat ging niet van de ene op de andere dag.

In mijn geval kan ik me in sociale situaties heel erg bewust zijn van mijn buik. Zo onderhand heb ik mijn lichaam geaccepteerd en ik ben er blij mee, maar op dagen dat ik wat minder gezond eet kan ik wel een bolle buik krijgen. Iets waar ik best wel onzeker van kan worden. Als ik een hoge strakke broek aan heb en ik ga op een stoel zitten, dan zie je een dikke buik. Ik heb het op foto’s gezien en kan me dan nog plaatsvervangend ongemakkelijk voelen dat de fotograaf dat gezien heeft. Mijn wangen kleurden dan rood van schaamte en het zweet brak me uit.

Het veranderen van deze overtuiging neemt een heleboel andere negatieve gedachten en overtuigingen over jezelf met zich mee. Je lost het dus niet zomaar op. Het is niet een los onderdeel in je therapie, alles staat met elkaar in verbinding en heeft dieperliggende redenen. Ook dat kan van tijd tot tijd heel vermoeiend zijn. 

Om je op weg te helpen als jij last hebt van deze situatie geef ik je een paar praktische tips die je toe kan passen als er situaties zijn dat je het gevoel hebt dat iedereen naar je kijkt.

Hoe kun je omgaan met verhoogd zelfbewustzijn?

Omgaan met verhoogd zelfbewustzijn gaat niet van de een op andere dag. Het vereist training en herhaling. Je brein is er al die jaren aan gewend geraakt om zich bezig te houden met de omgeving. Dit afleren heeft tijd nodig.

Door te blijven oefenen met sociale activiteiten en buiten de deur zijn zul je steeds meer leren dat je verhoogd zelfbewustzijn niet klopt. Dat je helemaal niet zo opvalt bij anderen en met een gerust hart er gewoon kunt zijn zoals je bent.

Verhoogd zelfbewustzijn - 5 praktische tips

• Bedenk je dat andere mensen maar 20% van hun omgeving meekrijgen. Dat betekent dat jij die 20% moet delen met in ieder geval de achtergrond, maar ook eventueel andere mensen, of de taak waar diegene mee bezig is (bijvoorbeeld bij het boodschappen doen).
• Gebruik een (noisecancelling) koptelefoon als je buiten gaat wandelen, of boodschappen gaat doen. Al die ogen op je kunnen ontzettend afleiden en je taak een stuk langer en vooral intensiever maken. Ik doe mijn boodschappen geregeld met de koptelefoon op. In het begin voelde dat heel asociaal, maar al gauw merk je dat je die ogen minder meekrijgt. Kleine waarschuwing: je zult een paar keer een ongemakkelijke sociale situatie met iemand krijgen, maar de koptelefoon went. Zet een zacht muziekje aan, zodat je nog wel wat achtergrondgeluiden meekrijgt, zoals karretjes en eventuele mededelingen van de winkel. Mocht er dan wel iemand tegen je praten, dan zul je aan de toon wel horen dat het aan jou gericht is.
• Neem iemand mee als je meerdere mensen gaat ontmoeten. Je partner, of een goede vriend of vriendin die van jouw situatie weet. Zo kan je altijd op iemand terugvallen. Even naar diegene toe lopen als je je niet prettig voelt. Het helpt om een buddy te hebben.
• Eigenlijk werkt tough love niet zo goed, maar zo nu en dan zei ik ook gewoon tegen mezelf: ‘vrouw, hou eens op. Niemand is zoveel met jou bezig. Mensen hebben hun eigen shit. Jij let ook niet zoveel op andere mensen.’ Misschien helpt het jou zo nu en dan ook wel.
• Ga op zoek naar die belemmerende overtuigingen in jezelf. Als je die gaat aanpakken, zul je merken dat het gevoel van al die ogen op je echt minder zal worden

Gaat verhoogd zelfbewustzijn over?

Ik kan nu zeggen dat ik door mijn cognitieve gedragstherapie op een punt ben aangekomen dat mijn verhoogd zelfbewustzijn veranderd is. Het is minder geworden, maar is er nog steeds. Er zijn nog steeds momenten dat ik me bewust ben van de mensen om me heen die naar me kijken, of die dikke buik op een foto, maar het raakt me niet meer zo. Het is er en dan laat ik het los. Het mag er zijn, want het hoort bij mij, maar het hoeft me niet meer zoveel pijn te doen.

Waar heb jij last van met verhoogd zelfbewustzijn?

Liefs,

Linda

Laatst bijgewerkt: 28-02-2024