Cognitieve symptomen: dit zijn de 5 die je moet weten

Cognitieve symptomen zijn de basis van de symptomen bij sociale angst. Sociale angst is een psychische aandoening, dus het ontstaat in je psyche, je brein. Van daaruit stuurt je brein signalen naar jouw lichaam, waardoor je te maken kunt krijgen met lichamelijke symptomen. Ook stuurt het signalen die er voor zorgen dat jij je op een bepaalde manier gaat gedragen. Dit noemen we de gedragssymptomen.

In dit artikel ga ik het met je hebben over die eerste soort symptomen, de cognitieve symptomen. Het worden cognitieve symptomen genoemd, omdat de symptomen jouw cognitieve vaardigheden belemmeren.

Je cognitieve vaardigheden zijn de manieren waarop jij informatie in je opneemt en verwerkt. Jouw brein gebruik je bij alle dagelijkse dingen die je doet. Daarvoor gebruik je je geheugen, taal, je intelligentie en je concentratie.

Je zult waarschijnlijk zelf wel ervaren dat je geheugen en je concentratie lang niet altijd zo best zijn als je last hebt van sociale angst. Het houdt je tegen om vanuit volle potentie te leven en zorgt dat je niet bereikt wat je diep van binnen zou willen bereiken.

Cognitieve symptomen zijn dus de symptomen van sociale angst die ontstaan vanuit je hoofd. Van daaruit sturen zij je lichaam aan om dingen te denken, voelen en doen. We kunnen de volgende 5 cognitieve symptomen van sociale angst onderscheiden:

• Belemmerende overtuigingen
• Negatieve gedachtes
• Negativiteitsbias
• Laag zelfbeeld
• Verhoogd zelfbewustzijn

De basis van cognitieve symptomen: belemmerende overtuigingen

Je overtuigingen zijn je diepste manier van denken. Het is de wijze waarop je naar jezelf, de omgeving en de wereld kijkt en hoe je hier over denkt.

Ze liggen diep verankerd in je zijn en liggen soms zo diep verborgen dat je niet eens bewust weet wat je precies denkt.

Overtuigingen ontstaan in je vroege jeugd. Je leert ze van je ouders, als zij de wijze waarop zij naar zichzelf en de wereld kijken op jou overbrengen.

Later, als je wereld groter wordt, worden deze overtuigingen gevoed door andere mensen in je omgeving. Ook de ervaringen die je hebt gedurende je leven dragen bij aan het vastroesten van deze overtuigingen.

Overtuigingen kunnen positief zijn, maar in dit geval hebben we het over negatieve overtuigingen. En soms lijken het positieve overtuigingen, maar zijn het eigenlijk negatieve overtuigingen. Dat noem ik ook wel verstopte belemmerende overtuigingen.

Je neemt deze belemmerende overtuigingen automatisch aan voor waar, maar het zijn over het algemeen irrationele gedachtes. Ze zijn niet echt waar.

Doordat je overtuigingen zo diep liggen en zo vastgeroest zijn in je patroon sturen ze je gedrag. Je brein gaat automatisch op zoek naar bewijzen voor deze belemmerende overtuigingen, dus ga je hier ook naar handelen.

Voorbeelden van overtuigingen zijn:

• Ik ben niet goed genoeg
• Als ik me aanpas hoor ik er wel bij
• Ik mag geen fouten maken
• Ik ben teveel
• Iedereen moet mij aardig vinden

Met behulp van cognitieve gedragstherapie verander je overtuigingen van negatief naar positief.

Negatieve gedachtes

Je negatieve gedachtes, ook wel negatieve zelfpraat genoemd, is de manier waarop je over en tegen jezelf praat. Dat kan hardop zijn, maar het kunnen ook de gedachtes zijn die je in je hoofd hebt.

Als je last hebt van sociale angst vind je het vaak moeilijk om lief voor jezelf te zijn. Streng voor jezelf zijn gaat je een stuk beter af.

Je belemmerende overtuigingen die veel dieper liggen zijn de basis voor jouw negatieve gedachtes. Vanuit deze negatieve overtuigingen over jezelf ontstaan negatieve gedachtes over jezelf en over je omgeving. Niet dat je al deze gedachtes in de gaten hebt, dagelijks heb je zo’n 50.000-60.000 gedachtes en veel van die gedachtes gaan ongemerkt aan je voorbij. Toch zijn deze gedachtes wel degelijk langsgekomen in je hoofd en hebben daarmee ook invloed op jouw gedrag.

Op het moment dat je negatieve gedachtes hebt gaat je brein namelijk op zoek naar bewijs voor deze gedachtes die jij in je hoofd hebt, of je ze nou doorhebt of niet. Daarmee maakt het negatieve gedachtes echt een van de cognitieve symptomen.

Als je je gedachtes wel doorhebt komen ze vaak in de vorm van dat rottige stemmetje in je hoofd die jou naar beneden haalt. Dat stemmetje die zegt zie je wel, je kan het niet. Zie je wel, hij mag jou niet. Zie je wel, je bent niet goed genoeg. Het stemmetje vertelt jou dat je niet goed genoeg bent, niet mooi genoeg, niet slim genoeg.

Ik schreef een ervaringsverhaal over dat rottige stemmetje. Deze negatieve gedachtes zijn niet-helpende gedachtes. Op het moment dat er iets vervelends gebeurt gaan die gedachtes gelijk op zoek naar een zie je wel, het ligt aan jou. Ze geven de gebeurtenis een extra negatieve lading, volledig op jou gericht. Negatieve gedachtes zijn erg schadelijk voor je mentale gezondheid.

Elke keer als je zo negatief over jezelf denkt of praat, brokkelt jouw zelfvertrouwen een klein beetje af. Het is elke keer weer een bevestiging van jouw dieper liggende belemmerende overtuigingen die nog dieper ingeroest raken. Er zijn verschillende soorten negatieve gedachtes en negatieve zelfpraat.

Negativiteitsbias

De negativiteitsbias is de basis van een negatieve mindset. Het verwijst naar de neiging om de nadruk te leggen op wat niet goed gaat, in plaats van op wat wel goed gaat. Het is heel menselijk om dit te doen, want ons menselijk brein leunt liever automatisch naar het negatieve dan naar het positieve. Zo werkt ons brein nou eenmaal. Over het algemeen wordt er in het dagelijks leven zwaarder gewogen aan een negatieve gebeurtenis dan aan een positieve gebeurtenis.

De meeste mensen kunnen zo’n negatieve gebeurtenis wel weer relativeren, maar als je sociale angst hebt is dit een stuk lastiger. Mensen met sociale angst zijn heel goed in het focussen op het negatieve. Zo kan een hele dag verpest worden door een klein moment waar iets mis ging. Dat er gedurende die dag ook heel veel goed is gegaan schuift naar de achtergrond. Als je sociale angst hebt wordt het zo goed als onzichtbaar.

De negativiteitsbias zorgt voor een aanhoudend verdrietig gevoel, omdat je bijvoorbeeld een fout hebt gemaakt op je werk of jezelf voor schut hebt gezet bij je vrienden. Dat er ook een heleboel goed is gegaan of dat mensen hebben aangegeven dat het echt niet zo erg is komt helemaal niet meer binnen. Dagen gaan voorbij waarin je dat verdrietige gevoel maar moeilijk van je af kan schudden. En dat allemaal door een situatie van een paar minuten.

Laag zelfbeeld

Je zelfbeeld is de manier waarop je naar jezelf, je gevoelens, gedachtes en gedrag kijkt. Het is het beeld wat jij hebt van je eigen identiteit. Als dit beeld negatief is spreken we van een laag zelfbeeld. Je koppelt dan automatisch negatieve dingen aan jezelf, je gevoelens, gedachtes en gedrag.

Door het negatieve beeld van jouw identiteit ga jij op een bepaalde manier denken en handelen. Je hebt de neiging om jezelf, je omgeving en wat er in de toekomst gaat gebeuren veel negatiever en kritischer in te vullen dan het in werkelijkheid is. Vanuit die negatieve invulling vloeien weer allerlei nieuwe negatieve gedachtes, gevoelens en gedrag. Een laag zelfbeeld is best goed te herkennen.

De kern van een laag zelfbeeld is dat jij jezelf niet genoeg waard vindt. Je gelooft bijvoorbeeld niet dat je een betere partner of betere vrienden kan krijgen. Je laat jezelf slecht behandelen door anderen en geeft er jezelf de schuld van. Negatieve gedachtes zijn ook een van de duidelijke signalen van een laag zelfbeeld. Vooral het streng voor jezelf zijn en jezelf straffen vallen hier onder.

Als je een laag zelfbeeld hebt ben je chronisch teleurgesteld in jezelf. Als je last hebt van sociale angst kun je ook een onzichtbaar zelfbeeld hebben. Je hebt helemaal geen helder beeld van jouw identiteit. Je weet niet wat je kan en waar je trots op bent. Je laat je beïnvloeden door de mensen om je heen die een sterke mening hebben. Zij bepalen daarmee eigenlijk wie jij bent. Het nadeel hier van is dat deze mensen vaak heel anders zijn dan dat je zelf bent.

Het voldoen aan hun identiteit staat ver van jouw eigen identiteit af, ondanks dat je je er niet bewust van bent. Hoe langer je dit volhoudt, hoe slechter je eigen zelfbeeld zal worden.

Verhoogd zelfbewustzijn

Je zelfbewustzijn is de beleving van je eigen identiteit. Wie je bent, wat je doet, denkt, voelt of hebt meegemaakt. Het is de manier waarop je bewust bent van jezelf. Een verhoogd zelfbewustzijn betekent dat jij extra bewust bent van jezelf in de context met anderen.

Je hebt een uitvergrote aandacht op jouw eigen functioneren. En omdat je een laag zelfbeeld hebt is dit geen prettige, positieve aandacht. Je eigen voorkomen en gedrag voelen alsof ze onder een vergrootglas liggen. Je hebt het gevoel dat alles aan jou zichtbaar is voor letterlijk iedereen om je heen. Het voelt alsof je op een podium staat. In de spotlights, maar zeker geen positieve spotlights.

Verhoogd bewustzijn geeft je het gevoel dat iedereen naar je kijkt en alle negatieve dingen aan jou ziet. Zelfs de allerkleinste dingetjes, zoals een vetribbeltje over je broek, of een vlekje in je shirt. Omdat je zelf zo bewust bent van jezelf en je negatieve kanten, vul je ook voor de mensen om je heen in dat zij deze negatieve kanten zo zien.

Je vult dus voor anderen in wat ze voor negatiefs over jou denken, zonder dat je hier bewijs voor hebt. Het voelt alsof iedereen over jou oordeelt, maar eigenlijk is er maar een die over je oordeelt, dat ben je zelf. Je laat de veroordeling alleen door de ogen van anderen komen.

Tot slot - over cognitieve symptomen

De cognitieve symptomen van sociale angst staan onlosmakelijk met elkaar in verbinding. Het ene symptoom voedt het andere symptoom. Samen vormen ze een palet van symptomen die voor jezelf steeds duidelijker zichtbaar wordt als je beter gaat begrijpen wat de symptomen inhouden.

Cognitieve symptomen, lichamelijke symptomen en gedragssymptomen. Vanuit deze cognitieve symptomen gaat je lichaam reageren en ga je ook in je gedrag reageren. Daarom zijn de cognitieve symptomen het meest belangrijk. Maar dat wil niet zeggen dat de andere symptomen niet belangrijk zijn. Ook dit is onlosmakelijk met elkaar in verbinding. Door de cognitieve symptomen goed te kennen en te herkennen bij jezelf kun je je problemen bij de wortel aanpakken.

Ga bijvoorbeeld aan de slag met het bijhouden van een dagboek, waarin je positief schrijft, zodat je een betere mindset krijgt. Ga ook werken aan je zelfbeeld, want je mag geloven in jezelf. Je bent het waard, ook al zit je nu misschien thuis in de ziektewet of gaat je leven niet zoals je het gehoopt had. Jij mag er zijn, precies zoals je bent. En dat mag je zelf ook gaan waarderen.

Een vollediger beeld krijgen van jouw sociale angstklachten

Na het lezen over deze vijf belangrijke cognitieve symptomen van sociale angst, vraag je je misschien af hoe je een vollediger beeld van je klachten kunt krijgen en effectief aan je herstel kunt werken. Een perfecte eerste stap is de minicursus sociale angst volledig herkennen en begrijpen, beschikbaar in de RAARsociaal Academie.

Deze cursus is speciaal ontworpen om je niet alleen een dieper inzicht te geven in de aard van je symptomen, maar ook praktische tools en strategieën aan te reiken om met je sociale angst om te gaan.

Door deel te nemen zet jij een belangrijke stap richting een leven met meer begrip en grip op je sociale angst. Ontdek hoe de minicursus jou kan helpen in de RAARsociaal Academie.

Welke cognitieve symptomen herken jij heel goed bij jezelf? En welke minder?

Liefs,

Linda