10 misvattingen rondom sociale angst

Er zijn heel wat misvattingen rondom sociale angst. Als je last krijgt van mentale klachten, loop je weleens tegen een misvatting aan. Mensen maken onbedoeld opmerkingen die minder onschuldig zijn dan ze lijken. Sociale angst valt ook onder die verkeerd begrepen mentale klachten. Er zijn ontzettend veel mensen die tegen sociale angstklachten aanlopen. Een op de vijf Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een angststoornis. Sociale angst is daarbij de meest voorkomende. En toch hoor je er niet veel over.

Naar mijn mening wordt sociale angst, vooral in Nederland, niet altijd goed begrepen. Niet alleen door de samenleving, maar ook door professionals. Toen ik mijn behandelplan kreeg bij de GGZ was de psycholoog tegenover mij erg enthousiast over de uitslag en ze gaf aan dat sociale angst heel goed verholpen kan worden. Een jaar later vertrok ik bij de GGZ, maar was ik er nog lang niet..

Na twee jaar ziektewet en een heleboel onderzoek naar sociale angst overwinnen durf ik te zeggen dat ik weet waar ik over praat. Ik weet wat ik voel en ik begrijp hoe het werkt. Vandaag deel ik met jullie de meest voorkomende misvattingen rondom sociale angst en waarom ze niet waar zijn.  De volgende misvattingen rondom sociale angst bespreek ik met je:

1. Sociale angst is zeldzaam
2. Als je hard je best doet, groei je wel over je sociale angst heen
3. Sociale angst betekent gewoon dat je verlegen bent
4. Alleen introverte, rustige mensen krijgen sociale angst
5. Sociale angst is gewoon een excuus
6. Sociale angst kan je geen pijn doen
7. Sociale angst gaat alleen om sociale contacten in het openbaar
8. Alcohol drinken zal helpen
9. Sociale angst komt alleen voort uit trauma
10. Ga niet de deur uit met sociale angst, dan wordt het alleen maar erger

Sociale angst is zeldzaam

Toen ik zelf de diagnose sociale angststoornis kreeg, had ik er nog nooit van gehoord. Dat vond ik vreemd, omdat ik op de opleiding Maatschappelijk Werk & Dienstverlening toch behoorlijk wat kennis had opgedaan over mentale klachten. Maar ik ben nooit eerder bekend geweest met sociale angststoornis ervaringen.

De sociale angst stoornis zat er niet bij. Ik geloofde deze misvatting zelf eerst ook. In de jaren na mijn studie ging het steeds een beetje minder met me. Ik voelde steeds sterker dat er wat aan de hand was, maar ik wist niet wat. Dat voelde ontzettend frustrerend.

Nadat ik mijn diagnose heb gekregen ben ik gestart met cognitieve gedragstherapie en ben ik me steeds meer gaan verdiepen in sociale angst. Ik kwam er achter dat er in Nederland een heel ander beeld van sociale angst is dan in andere delen van de wereld. Sociale angst wordt gezien als iets wat goed te behandelen is en eenvoudig te genezen.

Het blijkt juist dat er heel veel mensen zijn die worstelen met sociale angst. Misschien niet allemaal zo heftig als een stoornis, maar het is een veelvoorkomende angst. Weet dus dat er voldoende lotgenoten te vinden zijn en je niet alleen bent.

Nederland loopt achter

In de tussentijd ben ik er achter gekomen dat er in Nederland heel anders tegen een sociale angststoornis wordt aangekeken dan in landen als Amerika, Canada en Nieuw Zeeland.

Er ging een wereld voor me open toen ik de websites van gezondheidsorganisaties en overheidsorganisaties zag, vol met informatie over ‘social anxiety’.

Toch ligt er ook daar een stigma rondom mentale gezondheid. Het idee heerst dat angst voor sociale interacties kan worden overwonnen, door maar veel te oefenen, maar een sociale angststoornis zorgt voor een veel dieper gewortelde ernstige angst voor deze situaties.

Soms zelfs zo diep, dat het tijd en behandeling kost om achter die diepliggende overtuigingen te komen en je angsten aan te pakken.

Sociale angst op allerlei niveaus

Sociale angst is iets wat op allerlei niveaus voorkomt. Ik geloof dat iedereen in meer of mindere mate last heeft van sociale angst. Meestal belemmerd dit je niet in je dagelijks leven, kun je er prima mee omgaan. Dat geldt helaas niet voor iedereen. We hebben de neiging om ons vooral te richten op het positieve, maar daarmee negeren we het negatieve. Je kunt een angststoornis niet wegstoppen of bagatelliseren. Hiermee krijgen mensen niet de juiste behandeling en zullen ze niet kunnen herstellen.

Een angststoornis komt voor bij gemiddeld 20% van de Nederlandse bevolking. Bij vrouwen ligt dat percentage zelfs op 23,4% waarbij sociale angst de meest voorkomende stoornis is. Dat is bijna een kwart van de vrouwen in Nederland die te maken krijgt met angstklachten. Zeldzaam kun je het dan naar mijn mening niet meer noemen.

Lees ook het artikel: 5 dingen die je moet weten over sociale angst

Als je hard je best doet, groei je wel over je sociale angst heen

Ik denk dat dit mijn eigen grootste misvatting is geweest. Voordat ik me ziekmeldde wist ik wel dat er wat aan de hand was. Ik wist niet wat, want ik had geen diagnose. Jarenlang knokte ik door. Ik bleef mijn best doen, maar hoe harder ik vocht, hoe dieper ik wegzakte in drijfzand. Tot het punt dat ik echt niet meer verder kon.

Sociale angst is een psychische aandoening. Zonder behandeling groei je er niet zomaar overheen. Sociale angst is voor iedereen uniek en verschillend, met een eigen niveau. Dat betekent dat er maatwerk geleverd moet worden. Therapie die aansluit bij specifieke gevoelens en wensen.

Mensen met sociale angst krijgen nog wel eens te horen dat ze zich er gewoon overheen moeten zetten, of dat ze het gewoon moeten loslaten. Je kunt je vast voorstellen dat dit erg hard is om te horen. Het benadrukt nog eens extra dat er niet zo veel begrip is voor de sociale angststoornis.

Sociale angst zit zo diep ingeworteld, dat het voor de persoon in kwestie zelfs niet eens altijd gemakkelijk is om te onderscheiden wanneer er sprake is van sociale angst. Het kan voorkomen in specifieke situaties, maar het kan ook in allerlei situaties voorkomen. Het ontmoeten van nieuwe mensen kan hen nerveus maken, of een presentatie geven voor een grote groep. En wat dacht je van eten bestellen in een fastfoodrestaurant, wetend dat er nog een hele rij mensen achter je staat te wachten? (Lang leve de bestelpalen bij de McDonalds!) Zelfs eten en drinken in het bijzijn van anderen kan sociale angst veroorzaken.

Ik leerde pas in mijn therapie waar ik eigenlijk precies allemaal bang voor was en waar het vandaan kwam. Pas toen kon ik gericht gaan werken aan mijn sociale angst. Zonder mijn therapeut was ik daar niet achter gekomen.

Sociale angst betekent gewoon dat je verlegen bent

Als er iets is wat ik vaak terugkrijg van oude vrienden of kennissen, die horen dat ik in de ziektewet zit en last heb van sociale angst is het wel: maar ik vond je juist altijd zo sterk en zelfverzekerd. Representatief, spontaan. Zomaar wat woorden die bij mij passen. Ook nu ik een sociale angststoornis heb.

Een sociale angststoornis is veel meer dan verlegen zijn. Verlegenheid is een persoonskenmerk. Sommige mensen met sociale angst zijn verlegen. Ik ben ook weleens verlegen geweest in sommige situaties. Misschien zelfs wel meer nadat ik wist wat er met me aan de hand was, omdat ik niet meer zo de drang had om vooraan te staan en representatief te zijn, zodat mensen maar niks van me zouden vinden.

Verlegen zijn is een aanpassingsmechanisme, zodat we een stap terug kunnen doen en nadenken voordat we handelen. Verlegen zijn in een nieuwe situatie is volkomen normaal. Sociale angst is complexer dan dat. Een sociale angststoornis gaat niet zomaar over. Door de misvatting dat het om verlegenheid zou gaan, kan het voorkomen dat sociale angst onbehandeld blijft.

Alleen introverte, rustige mensen krijgen sociale angst

Ik denk dat dit mijn eigen grootste misvatting is geweest. Voordat ik me ziekmeldde wist ik wel dat er wat aan de hand was. Ik wist niet wat, want ik had geen diagnose. Jarenlang knokte ik door. Ik bleef mijn best doen, maar hoe harder ik vocht, hoe dieper ik wegzakte in drijfzand. Tot het punt dat ik echt niet meer verder kon.

Sociale angst is een psychische aandoening. Zonder behandeling groei je er niet zomaar overheen. Sociale angst is voor iedereen uniek en verschillend, met een eigen niveau. Dat betekent dat er maatwerk geleverd moet worden. Therapie die aansluit bij specifieke gevoelens en wensen.

Mensen met sociale angst krijgen nog wel eens te horen dat ze zich er gewoon overheen moeten zetten, of dat ze het gewoon moeten loslaten. Je kunt je vast voorstellen dat dit erg hard is om te horen. Het benadrukt nog eens extra dat er niet zo veel begrip is voor de sociale angststoornis.

Sociale angst overwinnen zonder professionele hulp is echt een misvatting. De angst zit zo diep ingeworteld, dat het voor de persoon in kwestie zelfs niet eens altijd gemakkelijk is om te onderscheiden wanneer er sprake is van sociale angst. Het kan voorkomen in specifieke situaties, maar het kan ook in allerlei situaties voorkomen.

Nieuwe mensen ontmoeten kan hen nerveus maken, of een presentatie geven voor een grote groep. En wat dacht je van eten bestellen in een fastfoodrestaurant, wetend dat er nog een hele rij mensen achter je staat te wachten? (Lang leve de bestelpalen bij de McDonalds!) Zelfs eten en drinken in het bijzijn van anderen kan sociale angst veroorzaken.

Dit is in mijn geval echt de grootste misvatting die er is. Ik ben absoluut niet introvert. Juist het tegenovergestelde. Ik ben altijd gek geweest op feestjes en gezellig samen zijn met vrienden. Nog steeds vind ik het fijn om sociaal contact te hebben, ook al is het soms ook moeilijk en zwaar. Mensen met sociale angst vinden sociaal contact misschien moeilijk, het wil niet zeggen dat ze niet leuk vinden, of niet willen meedoen.

Sommige mensen, waaronder ikzelf, hebben functies waarin ze veel sociaal contact hebben. Ik heb gewerkt als coach, voor groepen gestaan en presentaties gegeven. Dat vond ik heel erg spannend om te doen, maar ik kreeg er ook heel veel energie van.

Sociale angst is een psychische aandoening, dat is iets anders dan introvert of extravert zijn. Dat zijn namelijk persoonskenmerken. Mensen die introvert zijn kiezen er voor om meer alleen te zijn, omdat ze dat prettig vinden. Iemand met een sociale angststoornis kiest er niet voor om alleen te zijn, de stoornis weerhoudt hen ervan om deel te nemen aan sociale activiteiten.

Sociale angst is gewoon een excuus

Persoonlijk schaam ik me niet voor mijn sociale angst. Ik heb geaccepteerd dat er iets met me aan de hand is en ik werk aan mijn herstel. Elke keer gaat dat weer wat beter. Maar ik ben niet mijn sociale angst. Ik ben nog steeds Linda. Voordat ik in de ziektewet terecht kwam, had ik ook al een sociale angststoornis.

Een sociale angststoornis is geen smoesje. Het is een psychische aandoening. Ik heb er niet voor gekozen om sociale angst te hebben. Ik ben blij dat ik heb ontdekt wat er aan de hand is, maar ik had ook liever geen last gehad van deze klachten.

Het nadeel is alleen dat je sociale angst niet kunt zien. En wat je niet kunt zien, is soms moeilijk te geloven. Het is een stuk eenvoudiger om je been te breken, want dat is tenminste zichtbaar. Ik vind dit bijna geen misvatting meer, maar eigenlijk gewoon gemeen en ondoordacht.

Niemand wil een psychische aandoening als excuus. Niemand wil toegeven dat ze bang zijn voor mensen. Dat ze abnormaal veel zweten en trillen in sociale situaties, of dat alleen de gedachte aan een sociale gebeurtenis hen al misselijk maakt. Niemand wil dat als excuus.

Een excuus is ‘ik kan helaas niet, ik heb al wat anders’. ‘Ik heb een psychische stoornis die mijn dagelijks leven beïnvloedt’ is GEEN excuus. Vaak is het juist een hele stap voor mensen met sociale angst om te vertellen waar ze tegenaan lopen. Ze hebben angsten moeten overwinnen om zo open te zijn. Hun problemen bagatelliseren door het een excuus te noemen is het meest pijnlijke wat er dan kan gebeuren.

Sociale angst kan je geen pijn doen

Sociale angst doet zeker wel pijn, en niet alleen emotioneel. Sociale angst kan een eenzaam gevoel geven en zelfs leiden tot depressie, maar het gaat ook gepaard met een heleboel lichamelijke symptomen die niet zomaar te verwaarlozen zijn.

De emotionele klachten van de extreme zorgen die je je maakt en de angst die je doormaakt gaan gepaard met lichamelijke symptomen, waaronder hartkloppingen, zweten, trillen en beven, misselijkheid, verlies van eetlust, moeite met eten doorslikken, pijn op de borst en nog wel meer klachten. Deze lichamelijke symptomen kunnen heel intensief zijn.

Zelf heb ik veel last gehad van zweten, trillen, beven en misselijkheid. Vooral de misselijkheid zie ik terug als een patroon door mijn hele leven. Nu pas begrijp ik hoe dit komt. Nu pas begrijp ik waar veel lichamelijke klachten die ik in de afgelopen jaren heb gehad vandaan komen. Dat deze mentale aandoening geen pijn kan doen is zeker een misvatting.

Sociale angst gaat alleen om sociale contacten in het openbaar

Misschien is de naam sociale angst in sommige gevallen niet verhelderend genoeg. Natuurlijk is spreken in het openbaar een van de meest voorkomende menselijke angsten, maar sociale angst gaat zoveel dieper dan dat. De angst heeft effect op veel meer facetten van het dagelijks leven dan je in eerste instantie denkt.

Sociale angst is een verstoorde mindset. Door een ongezond laag zelfbeeld kan er alleen maar negatief gedacht worden. Over alles wordt dan ook nagedacht. Hoe je eruit ziet, hoe je eet, wat je eet, wat andere mensen daar van denken, hoe je overkomt op je werk. Het zorgt dat je steeds moeilijker beslissingen kan nemen over eenvoudige dingen. Het lukt je niet om producten voor je gezichtsroutine uit te zoeken, omdat je bang bent dat mensen er een oordeel over hebben.

Dat je de verkeerde producten kiest, terwijl je dat toch wel zou moeten weten. Of het lukt je niet om boodschappen te doen, omdat je geen overzicht meer hebt in je inkomsten en uitgaven en je het gevoel hebt dat je zo chaotisch bent, dat je beter niks kan kopen. Met als gevolg dat je met een lege boodschappenmand de supermarkt uitloopt.

Daarom spreken we over een stoornis. Het verstoord letterlijk je leven, op alle facetten. Je gaat nadenken over alles in je leven. Over de keuzes die je maakt qua sport, hobby’s, vrienden of het restaurant waar je gaat eten. Het gaat dus niet alleen om sociale contacten in het openbaar. Dat is een grote misvatting.

Alcohol drinken zal helpen

Als eerste wil ik zeggen dat ik niet volledig gestopt ben met alcohol drinken. Ik kom uit een vrij bourgondisch gezin en hier in de regio wordt er genoeg gedronken. Ook heb ik altijd vrienden gehad waar best wel veel werd gedronken. Voor mij hoorde het er vanaf een vrij jonge leeftijd al bij.

Natuurlijk wist ik de schadelijke kanten van alcohol. Ik denk dat we allemaal wel weten dat alcohol nooit echt helpt, dat is eigenlijk altijd een misvatting. Maar het was pas tot ik ontdekte dat ik sociale angst had dat het zo slecht was voor mij persoonlijk. Ja, een glas alcohol kan de scherpe randjes er een beetje afhalen. Maar het kan ook doorslaan en misgaan als het niet bij een glas blijft, omdat dat niet voldoende is.

Het nadeel van alcohol is dat het verslavend werkt. Als je alcohol gebruikt om je te beschermen tegen de angst, kun je dit steeds meer nodig hebben. Het is gevaarlijk om jezelf daar mee te beschermen.

Sociale angst komt alleen voort uit trauma

Een pijnlijke misvatting. Het is zeker waar dat traumatische gebeurtenissen kunnen leiden dat iemand sociale angst ontwikkelt, maar sociale angst hoeft niet voort te komen uit trauma. Er zijn veel meer factoren die invloed hebben op het ontwikkelen van sociale angst. Het kan te maken hebben met erfelijkheid, de omgeving heeft invloed, of andere ervaringen. Trauma is een heel belangrijk aspect in het krijgen van sociale angst, vooral emotionele verwaarlozing speelt een grote rol. Maar het is niet het enige.

Het is van groot belang om te gaan accepteren dat je sociale angst hebt en er geen misverstanden ontstaan, want dat kan in de weg staan bij sociale angst overwinnen.

Ga niet de deur uit met sociale angst, dan wordt het alleen maar erger

Toen ik net thuiszat, wilde ik dit maar al te graag geloven. Ik kwam soms dagen de deur niet uit, omdat ik me daar niet goed genoeg voor voelde. Toch voelde ik dat dat niet goed was. Het heeft me heel wat avondjes huilend alleen op de bank opgeleverd, zo verdrietig omdat ik wel wat wilde doen, maar niet eens in staat was om me fatsoenlijk te douchen en aan te kleden.

De deur niet uitgaan met sociale angst is juist geen goed idee. Het vermijden van de situatie maakt angstgevoelens alleen maar groter. Een duidelijke misvatting dus. Je hebt goede ervaringen nodig om te groeien.

Dat wil echter niet zeggen dat je maar gewoon in het diepe moet springen. De kans dat dat averechts werkt is groot. Maar stap voor stap weer kleine dingetjes gaan doen, zodat je beetje bij beetje minder angstig wordt is wel een goed idee! Hoe comfortabeler je wordt, hoe vaker je de deur weer uit zal willen gaan.

Wees niet te streng voor jezelf als het je niet lukt om de deur uit te gaan. Vraag hulp aan je omgeving om met je mee te gaan of je op weg te helpen.

Welke misvatting over sociale angst ken jij?

Liefs,

Linda